Categoriearchief: Problemen

Nadelen nieuwe snaar

Soms is het onvermijdelijk dat er een snaar breekt. Bij het verhogen van de spanning bij het stemmen kan het gebeuren dat de snaar knapt bijvoorbeeld. Daarom adviseer ik bij oude piano’s die op een lagere toonhoogte staan de toonhoogte niet te verhogen. Maar waarom eigenlijk? Als er een snaar breekt: gewoon vervangen, en klaar. Toch?
Helaas, zo simpel is het niet. Er kleven wat nadelen aan een nieuwe snaar.

  1. Een nieuwe snaar ontstemt nog lange tijd. Het duurt lang voor hij op de juiste spanning blijft staan. Normaal gesproken moet een snaar 10 tot 20 keer gestemd worden voordat hij op toon blijft. En hoe vaak komt de stemmer? Juist, geen 10 keer per jaar. Om het proces te versnellen stem ik de nieuwe snaar de eerste keer vaak een halve toon te hoog.
  2. Een nieuwe snaar klinkt totaal anders dus hij valt erg op tijdens het spelen. En dat blijft jaren/altijd zo.
  3. Als er 1 snaar van een toon met meerdere snaren breekt dan krijg je een nieuwe snaar samen met een oude snaar. Dat mengt heel slecht en klinkt vreselijk dus moeten eigenlijk beide snaren vervangen worden.
  4. En tenslotte: snaren kosten geld. Materiaalprijs loopt uiteen van 25 tot 40 euro (afhankelijk van de dikt) en dan komt daar nog het maakloon bij en dan hebben we het nog niet eens over het bijstemmen van de nieuwe snaar. Dus bij 5 gebroken snaar zitten we al snel op 200 euro en dat overtreft meestal al de waarde van het instrument.

Toonhoogte piano verhogen

De toonhoogte is normaal gesproken 440 Hz. Daarmee bedoelen we dat de a rechts van de centrale c een frequentie heeft van 440 Hertz. Dit is internationaal (sinds 1939) zo afgesproken. Hier wordt wel eens een beetje van af geweken, meestal naar boven. Moderne symfonieorkesten spelen soms op een a van 442 Hz.

Het kan gebeuren dat de toonhoogte van uw piano gezakt is. De oorzaak is meestal dat de piano langere tijd niet gestemd is, en dan hebben we het over meerdere jaren. Het verhogen van de toonhoogte is wel mogelijk maar er zijn wel een aantal risico’s aan verbonden.

  • Het grootste risico is het breken van snaren. Zeker bij de wat oudere instrumenten is dit risico tamelijk groot. Als er een snaar breekt kan deze natuurlijk vervangen worden, echter heeft dat een paar vervelende consequenties:
    1. Hij kost geld (30 tot 40 euro per snaar plus opzetkosten). Als er een paar snaren breken overtreffen de kosten al gauw de waarde van de piano.
    2. Een nieuwe snaar klinkt totaal anders dan de oude snaar.
    3. De nieuwe snaar is nog jaren aan ontstemming onderhevig voordat hij stabiel blijft in toonhoogte.
  • Soms zijn er 2 stembeurten nodig om de piano op de hogere toonhoogte te krijgen en te houden.
  • Als de stempennen al niet zo stevig meer in het stemblok zitten (wat vaak het geval is bij oude piano’s) dan zal een hogere frequentie (lees: meer trekkracht op de stempen) leiden tot een snellere ontstemming.

Vervangen of vastzetten losse stempen

Mochten de stempennen van uw instrument in de loop van de tijd los zijn komen te zitten doordat het gat waar de pen in zit uitgesleten is, met snelle ontstemming tot gevolg, dan zijn er 5 mogelijkheden om dit tegen te gaan:

  • De makkelijkste manier is om de pen iets dieper in het stemblok te slaan. Dit kan soms al zeer effectief zijn. Voorwaarde is dat er ruimte is tussen het stemblok en de windingen van de snaar.
  • De tweede mogelijkheid is het vervangen van de pen voor een maatje dikker. Let erop dat u echt maar 1 maatje dikker neemt. Als de nieuwe pen te dik is komt deze zo vast te zitten dat draaien onmogelijk is. Diktevolgorde in mm: 6,60 – 6,75 – 6,90 – 7,00 – 7,10 – 7,15 – 7,20 – 7,25 – 7,30 7,35 – 7,50 – 7,65 – 7,75.
  • Derde mogelijkheid: pen eruit, stempenplug erin en oude pen er weer in.
  • Vierde: pen eruit, gat vullen met epoxy, gat boren en pen er weer in. Dit is wel een klus voor iemand met ervaring en het is wel erg grof geschut.
  • Vijfde mogelijkheid: pin tightener gebruiken. Dit kan alleen door de pianostemmer gedaan worden. Hierbij leg je de piano op zijn rug en spuit het middel bij de pen in het hout waardoor het hout uitzet.

BELANGRIJK: methode 2,3 en 4 hebben bij oude snaren tot gevolg dat deze door het ontspannen en weer op spanning brengen breken. Ik heb het dan over besnaringen vóór ca. 1970 en het betreft meestal de snaren met koperwinding.

Er is wel verschil tussen een pen waarvan het gat uitgesleten is en die waarvan het gat uitgezakt is. Bij de laatste is het gat eigenlijk onherstelbaar beschadigd. Zie voor foto’s elders bij mijn artikelen.

Moderator, ook wel studiepedaal genoemd

Een moderator, ook wel studiepedaal genoemd, is bedoeld om de klank van de piano extreem te dempen. Om dit te bereiken wordt er door een pedaal in te drukken of een handel over te halen een lap vilt tussen de hamers en de snaren geschoven.  Het geluid klinkt nu zeer gedempt. Het speelt niet zo heel erg prettig maar om te kunnen studeren zonder uw buren te belasten is het ideaal. Als de moderator in de fabriek al wordt gemonteerd is er meestal een derde pedaal aanwezig. Wordt hij later ingebouwd, dan wordt hij met een handel bediend.

De moderator is ook als zelfinbouwpakket verkrijgbaar. De montage is niet supermakkelijk maar voor de beetje handige klussenman of -vrouw prima te doen. Kijk hier voor een montagehandleiding.

Moderator bij een Seiler

Moderator bij een Seiler

Hamer slaat tegen moderatorvilt

Hamer slaat tegen moderatorvilt

Moderatorpedaal

Moderatorpedaal

Moderatorhandel

Moderatorhandel

Piano geluidsoverlast

De piano en de vleugel zorgen op twee manieren voor geluidsoverdracht naar aangrenzende ruimtes:

  1. door contact met de vloer. De geluidstrillingen gaan door de poten/wielen en verplaatsen zich via de bodem naar de ruimtes (of woningen) ernaast.
  2. Door trillingen via de wanden. De trillingen die door de zangbodem worden geproduceerd brengen via de lucht de wand in beweging. Bij de piano is dat aan de achterkant, bij de vleugel aan de onder- en bovenkant. Zeker bij hoogbouw waar de wanden doorlopen naar de boven- of onderburen is dit niet te verwaarlozen.

Mocht u het geluid willen dempen, dan moeten er dus dempende onderzetters onder de poten en geluidabsorberende platen achter de piano. Bij de vleugel is dat laatste lastiger. Soms wordt er een dik tapijt onder de vleugel gelegd. Ook zijn er speciale matten verkrijgbaar.

Mocht uw piano of vleugel op een zwevende parket- of laminaatvloer of op een kurken vloer staan dan zullen dempende onderzetters niet veel zoden meer aan de dijk zetten.

Moderator of studiepedaal

Een zeer degelijke oplossing is de montage van een zogenaamde moderator, ook wel studiepedaal genoemd. Dit is een lap vilt die u middels een handel tussen de hamers en de snaren kunt schuiven. Hierdoor wordt het geluid extreem gedempt. Enige nadeel is dat het geluid erg verandert.
Een moderator is als zelfmontagepakket in de webshop te verkrijgen. Laten inbouwen kost algauw 60,- tot 85,- euro exclusief materiaal! Een duidelijke handleiding is op deze website te zien.

Kapot hamervilt

Het gebeurt niet zo vaak maar af en toe tref ik een piano met losgesprongen hamervilt. De toon klinkt dof en krachteloos. De oplossing is een nieuwe hamerkop.

Losgesprongen hamervilt

Losgesprongen hamervilt

Gescheurde kam

Bij het beoordelen van een piano is het ook van belang de staat van de kam goed in de gate te houden. Een gescheurde kam zorgt voor een slechte trillingsoverdracht naar de zangbodem en dus klinken de betreffende tonen erg slecht. Ook kunnen de gescheurde delen van de kam gaan rammelen. Bovendien is de stemming van die snaren erg instabiel.

Een gescheurde kam betekent bij goedkope piano meestal het einde van de piano daar restauratie erg duur is.

Gescheurde kam

Gescheurde kam

Gebroken hamersteel repareren

Mocht het gebeuren dat de steel van de hamer breekt en het breukvlak is erg groot (dus niet haaks op de nerf) dan is het mogelijk dat te repareren. Ga als volgt te werk:

  • kijk of de stukken nog mooi in elkaar passen. Vooral NIET schuren. Passen ze niet dan is repareren geen optie maar moet de complete steel vervangen worden.
  • Smeer één breukvlak in met vislijm of beenderlijm (zie webshop) en druk de stukken tegen elkaar.
  • Smeer nu ook de steel bij het breukvlak in met lijm en wikkel daar zeer strak touw omheen zodat de breukvlakken goed tegen elkaar gedrukt worden. Het touw moet doordrenkt zijn met lijm dus eventueel nog wat lijm eroverheen smeren.
  • 24 uur laten uitharden.

Gerepareerde hamersteel

Gerepareerde hamersteel

Gemengde snaren? Opletten!

Als u een piano aanschaft waarbij een aantal snaren vervangen zijn (zie foto onder), ga er dan maar vanuit dat de rest ook erg kwetsbaar is. Zeker als u de piano op originele toonhoogte wilt (a=440 Hz) is de kans dat er meer gaan breken erg groot.

Snaren oud en nieuw

Enkele snaren zijn duidelijk (slordig) vervangen. Oppassen dus.