Hier is duidelijk een creatieve pianostemmer bezig geweest! De hoogste enkele bassnaar was gebroken en daarvoor heeft hij de linker snaar van het eerstvolgende dubbelkoor verplaatst naar links. Ik weet dat het helemaal fout is (de demper moet je dan eigenlijk ook veranderen) maar toch geniet ik van zulke oplossingen:)
Categoriearchief: Onderhoud en reparatie
Montage pianosnaar
- Draai allereerst de stempen 4 hele slagen uit het stemblok en zorg dat het gat van de pen beneden uitkomt.
- Haak het oog om de aanhangstift. Let erop dat de winding met de open kant naar boven is (zie afbeelding) om lostrekken van het oog te voorkomen.
- Trek de snaar over de kam, langs de stift of agraffe langs de stempen en knip af op 3 windingen na de stempen. Ervan uitgaande dat de stempen ca. 7 mm dik is, is dit ongeveer 6,5 cm (7 x 3,14 x 3 = 65,94). Ikzelf gebruik als leidraad een handbreedte van 4 vingers.
- Steek vervolgens de snaar door het gat zodat de snaar een klein stukje uitsteekt en draai met de klok mee zodat de windingen mooi tegen elkaar aanliggen. Tik met een hamer en schroevendraaier de snaar goed tegen de kam en om de aanhangstift.
Tik bij indrukken en loslaten
Als er zowel bij het indrukken als het opkomen van de toets een metalig tikje te horen is dan zou het kunnen dat de treklintdraad de vangerdraad raakt.
Om dit te verhelpen buigt u eenvoudig het treklintdraad een beetje opzij. Let er daarbij op dat u de onderhamer (het hout waar de draad in steekt) daarbij vasthoudt.
Ivoren toetsbeleg vernieuwen
Als u beschadigd of verdwenen ivoren toetsbeleg wilt vervangen, ga dan als volgt te werk:
- Koop een onbewerkt stuk toetsbeleg. Dit heeft een afmeting van 50 x 25 x 1,2 mm en is ruim genoeg voor ieder merk piano of vleugel.
- Schuur de oude lijm met een schuurpapier (80) op klosje weg van de toets.
- Lijm nu het onbewerkte stuk ivoor op de toets. Gebruik de juiste lijm.
- Nu voorzichtig, met schuurpapier op klos, de juiste vorm aan het ivoor schuren. Gebruik steeds fijner schuurpapier naarmate u de definitieve vorm nadert. Eindig met 2000 en polijst de toets voor een mooi glimmend resultaat.
Vervangen of vastzetten losse stempen
Mochten de stempennen van uw instrument in de loop van de tijd los zijn komen te zitten doordat het gat waar de pen in zit uitgesleten is, met snelle ontstemming tot gevolg, dan zijn er 5 mogelijkheden om dit tegen te gaan:
- De makkelijkste manier is om de pen iets dieper in het stemblok te slaan. Dit kan soms al zeer effectief zijn. Voorwaarde is dat er ruimte is tussen het stemblok en de windingen van de snaar.
- De tweede mogelijkheid is het vervangen van de pen voor een maatje dikker. Let erop dat u echt maar 1 maatje dikker neemt. Als de nieuwe pen te dik is komt deze zo vast te zitten dat draaien onmogelijk is. Diktevolgorde in mm: 6,60 – 6,75 – 6,90 – 7,00 – 7,10 – 7,15 – 7,20 – 7,25 – 7,30 7,35 – 7,50 – 7,65 – 7,75.
- Derde mogelijkheid: pen eruit, stempenplug erin en oude pen er weer in.
- Vierde: pen eruit, gat vullen met epoxy, gat boren en pen er weer in. Dit is wel een klus voor iemand met ervaring en het is wel erg grof geschut.
- Vijfde mogelijkheid: pin tightener gebruiken. Dit kan alleen door de pianostemmer gedaan worden. Hierbij leg je de piano op zijn rug en spuit het middel bij de pen in het hout waardoor het hout uitzet.
BELANGRIJK: methode 2,3 en 4 hebben bij oude snaren tot gevolg dat deze door het ontspannen en weer op spanning brengen breken. Ik heb het dan over besnaringen vóór ca. 1970 en het betreft meestal de snaren met koperwinding.
Er is wel verschil tussen een pen waarvan het gat uitgesleten is en die waarvan het gat uitgezakt is. Bij de laatste is het gat eigenlijk onherstelbaar beschadigd. Zie voor foto’s elders bij mijn artikelen.
Pianodocent is geen pianostemmer
Sommige mensen laten zich raden door hun pianodocent over de aanschaf van een piano of het stemmen ervan.
Maar net zomin als de rij-instructeur een automonteur is, zo is ook de pianodocent geen technicus. Maar al te vaak gebeurt het dat de piano na aanschaf niet in orde blijkt te zijn of dat bij het stemmen blijkt dat de piano erg ver teruggezakt is. Ja maar, de docent zei…!
In de praktijk zijn er maar heel weinig docenten die veel weten over de technische aspecten van een piano of vleugel. De klank beoordelen, dat is iets wat een docent wel goed kan. Maar wachten met stemmen tot de docent zegt dat het nodig is, dat lijkt me meestal geen goede zaak. Dat is wachten tot er blauwe rook uit je auto komt. Dan ben je…te laat!
Gebroken hamersteel repareren
Mocht het gebeuren dat de steel van de hamer breekt en het breukvlak is erg groot (dus niet haaks op de nerf) dan is het mogelijk dat te repareren. Ga als volgt te werk:
- kijk of de stukken nog mooi in elkaar passen. Vooral NIET schuren. Passen ze niet dan is repareren geen optie maar moet de complete steel vervangen worden.
- Smeer één breukvlak in met vislijm of beenderlijm (zie webshop) en druk de stukken tegen elkaar.
- Smeer nu ook de steel bij het breukvlak in met lijm en wikkel daar zeer strak touw omheen zodat de breukvlakken goed tegen elkaar gedrukt worden. Het touw moet doordrenkt zijn met lijm dus eventueel nog wat lijm eroverheen smeren.
- 24 uur laten uitharden.
Ivoren toetsen schoonmaken
Bij ivoren toetsen kan er niet alleen vervuiling optreden, maar ook vergeling en andere verkleuring.
Vergeling
ontstaat door gebrek aan licht. De toetsen worden geel en lelijk.
Licht, en dan met name UV, zorgt ervoor dat de toetsen wit blijven. Denk aan de hagelwitte geraamtes die in woestijnen liggen.
Om vergeling tegen te gaan kunt u het beste de pianoklep open laten.
Vervuiling
komt gewoon van vet en zweet van het spelen en stof dat daaraan blijft kleven.
Regelmatig reinigen met microvezeldoek of, nog beter, af en toe poetsen met een polijstmiddel.
Kleurverandering na verlijmen
ontstaat door het gebruik van de verkeerde lijmsoort.
Omdat ivoor licht doorschijnend is moet het gelijmd worden met een witte lijm, het liefst witte beenderlijm. Als u een donkere lijm gebruikt zal deze door het ivoor heen schijnen en de toets donkerder kleuren.
Pappelen
Met pappelen bedoelen we dat de hamer bij het indrukken van de toets meerdere keren tegen de snaar slaat doordat de opstoter niet onder de hamernoot uitkomt. Dit is een zeer onaangenaam gehoor en gevoel. De oorzaak is slijtage maar het komt ook voor bij piano’s van een paar jaar oud die nog ingespeeld moesten worden.
Je hoort het doordat je meerdere keren dezelfde toon hoort, heel snel achter elkaar, als je de toets niet te hard indrukt. Hierdoor dooft de klank van de toon snel uit. Het is met name goed hoorbaar bij zacht spelen.
En je voelt het door de terugslag van de toets.
Pappelen is eenvoudig te verhelpen door het mechaniek opnieuw af te regelen.
Noodbevochtiger!
Mocht u op dit moment krap bij kas zitten en geen hydroceel of aanverwant artikel kunnen betalen om uw piano te bevochtigen dan is een lege pot met oude krant een alternatief. Krant oprollen en in de pot steken en dan vullen met water die hap. Kind kan de was doen.