Als u beschadigd of verdwenen ivoren toetsbeleg wilt vervangen, ga dan als volgt te werk:
Koop een onbewerkt stuk toetsbeleg. Dit heeft een afmeting van 50 x 25 x 1,2 mm en is ruim genoeg voor ieder merk piano of vleugel.
Schuur de oude lijm met een schuurpapier (80) op klosje weg van de toets.
Lijm nu het onbewerkte stuk ivoor op de toets. Gebruik de juiste lijm.
Nu voorzichtig, met schuurpapier op klos, de juiste vorm aan het ivoor schuren. Gebruik steeds fijner schuurpapier naarmate u de definitieve vorm nadert. Eindig met 2000 en polijst de toets voor een mooi glimmend resultaat.
Mochten de stempennen van uw instrument in de loop van de tijd los zijn komen te zitten doordat het gat waar de pen in zit uitgesleten is, met snelle ontstemming tot gevolg, dan zijn er 5 mogelijkheden om dit tegen te gaan:
De makkelijkste manier is om de pen iets dieper in het stemblok te slaan. Dit kan soms al zeer effectief zijn. Voorwaarde is dat er ruimte is tussen het stemblok en de windingen van de snaar.
De tweede mogelijkheid is het vervangen van de pen voor een maatje dikker. Let erop dat u echt maar 1 maatje dikker neemt. Als de nieuwe pen te dik is komt deze zo vast te zitten dat draaien onmogelijk is. Diktevolgorde in mm: 6,60 – 6,75 – 6,90 – 7,00 – 7,10 – 7,15 – 7,20 – 7,25 – 7,30 7,35 – 7,50 – 7,65 – 7,75.
Derde mogelijkheid: pen eruit, stempenplug erin en oude pen er weer in.
Vierde: pen eruit, gat vullen met epoxy, gat boren en pen er weer in. Dit is wel een klus voor iemand met ervaring en het is wel erg grof geschut.
Vijfde mogelijkheid: pin tightener gebruiken. Dit kan alleen door de pianostemmer gedaan worden. Hierbij leg je de piano op zijn rug en spuit het middel bij de pen in het hout waardoor het hout uitzet.
BELANGRIJK: methode 2,3 en 4 hebben bij oude snaren tot gevolg dat deze door het ontspannen en weer op spanning brengen breken. Ik heb het dan over besnaringen vóór ca. 1970 en het betreft meestal de snaren met koperwinding.
Er is wel verschil tussen een pen waarvan het gat uitgesleten is en die waarvan het gat uitgezakt is. Bij de laatste is het gat eigenlijk onherstelbaar beschadigd. Zie voor foto’s elders bij mijn artikelen.
Een silent system is een module die in de piano is ingebouwd (of naderhand kan worden) die er voor zorgt dat u kunt spelen zonder geluid te maken. Simpel gezegd werkt het als volgt: als het systeem is inschakelt wordt er een balk tussen de hamerstelen en de snaren geschoven zodat de hamers de snaren niet meer raken en worden de sensors die zich onder de toetsen bevinden geactiveert. U plugt uw koptelefoon in het versterkerkastje dat zich onder het toetsenbord bevindt en u kunt genieten van een prachtig pianogeluid, zoiets als een Steinway concertvleugel. Voordelen: buren horen niets, mooi geluid, echt pianogevoel tijdens de aanslag. Nadeel kan zijn dat u het ‘echte’ pianogeluid mist en er hangt een behoorlijk prijskaartje aan het systeem (ca. 2000,- euro). Sommige merken verkopen piano’s waarbij het van te voren is ingebouwd (Yamaha, Seiler en nog een paar). Naderhand inbouwen kan in veel gevallen ook. Ook bestaat het systeem voor vleugels.
Een moderator, ook wel studiepedaal genoemd, is bedoeld om de klank van de piano extreem te dempen. Om dit te bereiken wordt er door een pedaal in te drukken of een handel over te halen een lap vilt tussen de hamers en de snaren geschoven. Het geluid klinkt nu zeer gedempt. Het speelt niet zo heel erg prettig maar om te kunnen studeren zonder uw buren te belasten is het ideaal. Als de moderator in de fabriek al wordt gemonteerd is er meestal een derde pedaal aanwezig. Wordt hij later ingebouwd, dan wordt hij met een handel bediend.
De moderator is ook als zelfinbouwpakket verkrijgbaar. De montage is niet supermakkelijk maar voor de beetje handige klussenman of -vrouw prima te doen. Kijk hier voor een montagehandleiding.
Een studiepedaal, ook wel moderator genoemd, is een lap vilt die u tussen de hamers en de snaren kunt schuiven zodat het pianogeluid erg gedempt wordt. Hieronder volgt een voorbeeld van hoe een montage zou kunnen. Alle piano’s zijn verschillend dus soms is enig improvisatietalent nodig. Zo monteert u een studiepedaal:
Moderator onderdelen
Stap 1
Stap 1: schroef de 2 beugels met bijgeleverde schroeven aan elkaar maar zet de schroeven nog niet vast.
Stap 2
Stap 2: maak de beugel op de juiste breedte dus van wand tot wand.
Stap 3
Stap 3: teken het schroefgaatje (A) af. Zorg dat de beugelzijkant horizontaal is en dat de afstand tussen beugel en snaren ca. 1 cm is.
Stap 4
Stap 4: dit probleem kunt u tegenkomen: het frame zit in de weg zodat de afstand tussen snaar en beugel groter is dan 1 cm.
Stap 5
Stap 5: in dit geval maakt u een blokje hout (C) en schroeft dat aan de wand zodat de beugel langs het frame kan en de afstand tussen beugel en snaren (D) ca. 1 cm wordt.
Stap 6
Stap 6: schroef de beugel vast met de bijgeleverde viltjes ertussen. De zijwand van de piano kan soms erg hard zijn zodat voorboren geen overbodige luxe is.
Stap 7
Stap 7: steek nu de kabel vanaf de onderkant aan de zijkant naar boven en zet hem aan de zijkant vast met bijgeleverd beugeltje (E). Dit gaat het makkelijkst als u het mechaniek met de hamers uit de piano verwijdert. Schroef hiertoe de doppen eraf (duidelijk te zien in stap 6), kantel het mechaniek een beetje naar voren en til het omhoog. Dit kunt u het beste even samen doen. Let erop dat u de kabel al door het gaatje van de moderatorbeugel steekt en de verstelschroef (F) alvast op de kabel zet. Hiermee regelt u aan het eind de hoogte van de beugel. Plaats het pianomechaniek weer voorzichtig terug.
Stap 8
Stap 8: zo ziet het er nu aan de onderkant uit: kabel en handel hanger er nog los bij.
Moderatorhandel
Stap 9: schroef de handel vast aan de onderkant van de piano. Let erop dat de stang van het rechter pedaal niet langs de kabel schuurt.
Stap 10
Stap 10: schroef de handel vast met schroeven (J).
Stap 11
Stap 11: nu is het een kwestie van het vilt op maat knippen. Zet de beugel naar beneden, zet het vilt even vast met wasknijpers (K) en teken het af. De dikke kant van het vilt komt aan de baskant (linkerkant), de dunne aan de diskant. Let op! Knip in eerste instantie niet te veel af! Bijknippen kan maar langer knippen niet!
Veel succes!
Hier nog een voorbeeld van wat creatief knutselwerk:
De piano en de vleugel zorgen op twee manieren voor geluidsoverdracht naar aangrenzende ruimtes:
door contact met de vloer. De geluidstrillingen gaan door de poten/wielen en verplaatsen zich via de bodem naar de ruimtes (of woningen) ernaast.
Door trillingen via de wanden. De trillingen die door de zangbodem worden geproduceerd brengen via de lucht de wand in beweging. Bij de piano is dat aan de achterkant, bij de vleugel aan de onder- en bovenkant. Zeker bij hoogbouw waar de wanden doorlopen naar de boven- of onderburen is dit niet te verwaarlozen.
Mocht u het geluid willen dempen, dan moeten er dus dempende onderzetters onder de poten en geluidabsorberende platen achter de piano. Bij de vleugel is dat laatste lastiger. Soms wordt er een dik tapijt onder de vleugel gelegd. Ook zijn er speciale matten verkrijgbaar.
Mocht uw piano of vleugel op een zwevende parket- of laminaatvloer of op een kurken vloer staan dan zullen dempende onderzetters niet veel zoden meer aan de dijk zetten.
Moderator of studiepedaal
Een zeer degelijke oplossing is de montage van een zogenaamde moderator, ook wel studiepedaal genoemd. Dit is een lap vilt die u middels een handel tussen de hamers en de snaren kunt schuiven. Hierdoor wordt het geluid extreem gedempt. Enige nadeel is dat het geluid erg verandert. Een moderator is als zelfmontagepakket in de webshop te verkrijgen. Laten inbouwen kost algauw 60,- tot 85,- euro exclusief materiaal! Een duidelijke handleiding is op deze website te zien.
“Ik heb maar een oude gekocht, want ik moet eerst kijken of ik het leuk vind”. Deze zin hoor ik regelmatig, als ik weer eens een oude, nauwelijks stembare piano aantref, waarvan het mechaniek rammelt, de toetsen vastzitten en die klinkt alsof hij van de derde is gevallen.
Als u serieus van plan bent piano te leren spelen, koop dan geen oud barrel van de kringloop o.i.d., maar spendeer een paar hondertjes aan wat goeds. Ik trek graag de vergelijking met leren schaatsen: als u wilt leren schaatsen, koopt u dan ook bij de kringloop een paar oude, roestige Friese doorlopers? Of koopt u voor weinig geld een set redelijke noren? Zelfs als u de doorlopers ontdoet van het roest en ze slijpt, brengen ze u niet zoveel plezier als een set echte noren. Zo is het met piano’s ook: goed materiaal is het halve werk, slecht materiaal zal u altijd tegenwerken en alleen maar ergernis opleveren.
Het gebeurt niet zo vaak maar af en toe tref ik een piano met losgesprongen hamervilt. De toon klinkt dof en krachteloos. De oplossing is een nieuwe hamerkop.
Yamaha bouwt instrumenten met een zeer goede prijs/kwaliteit verhouding. De klank is
Yamaha
helder, het mechaniek licht bespeelbaar. Omdat piano’s en vleugels van Yamaha nauwelijks problemen kennen en de kwaliteit van de besnaring uitstekend is kunt u deze instrumenten ‘blind’ kopen, bij wijze van spreken.
Omdat de instrumenten zo stabiel zijn, zijn ze erg geliefd bij studio’s, muziekinstellingen en andere plaatsen waar veel gespeeld wordt.
Het woord zegt het al: deze piano lijkt in gesloten toestand op een tafel. Tafelpiano’s hebben een matige klank door de kleine zangbodem en het mechaniek is lastig te bereiken door de compacte bouw.
Toch zijn sommigen, hoewel zeker 50 jaar oud, niet eens in heel slechte staat daar er vaak weinig op gespeeld is. Alleen de besnaring gooit vaak roet in het eten bij het weer aan de praat krijgen van een tafelpiano. Door het lange ‘niet stemmen’ zijn brekende snaren bij het stemmen soms moeilijk te voorkomen.
