Tag archieven: onstembaar

Vervangen of vastzetten losse stempen

Mochten de stempennen van uw instrument in de loop van de tijd los zijn komen te zitten doordat het gat waar de pen in zit uitgesleten is, met snelle ontstemming tot gevolg, dan zijn er 5 mogelijkheden om dit tegen te gaan:

  • De makkelijkste manier is om de pen iets dieper in het stemblok te slaan. Dit kan soms al zeer effectief zijn. Voorwaarde is dat er ruimte is tussen het stemblok en de windingen van de snaar.
  • De tweede mogelijkheid is het vervangen van de pen voor een maatje dikker. Let erop dat u echt maar 1 maatje dikker neemt. Als de nieuwe pen te dik is komt deze zo vast te zitten dat draaien onmogelijk is. Diktevolgorde in mm: 6,60 – 6,75 – 6,90 – 7,00 – 7,10 – 7,15 – 7,20 – 7,25 – 7,30 7,35 – 7,50 – 7,65 – 7,75.
  • Derde mogelijkheid: pen eruit, stempenplug erin en oude pen er weer in.
  • Vierde: pen eruit, gat vullen met epoxy, gat boren en pen er weer in. Dit is wel een klus voor iemand met ervaring en het is wel erg grof geschut.
  • Vijfde mogelijkheid: pin tightener gebruiken. Dit kan alleen door de pianostemmer gedaan worden. Hierbij leg je de piano op zijn rug en spuit het middel bij de pen in het hout waardoor het hout uitzet.

BELANGRIJK: methode 2,3 en 4 hebben bij oude snaren tot gevolg dat deze door het ontspannen en weer op spanning brengen breken. Ik heb het dan over besnaringen vóór ca. 1970 en het betreft meestal de snaren met koperwinding.

Er is wel verschil tussen een pen waarvan het gat uitgesleten is en die waarvan het gat uitgezakt is. Bij de laatste is het gat eigenlijk onherstelbaar beschadigd. Zie voor foto’s elders bij mijn artikelen.

Gescheurde kam

Bij het beoordelen van een piano is het ook van belang de staat van de kam goed in de gate te houden. Een gescheurde kam zorgt voor een slechte trillingsoverdracht naar de zangbodem en dus klinken de betreffende tonen erg slecht. Ook kunnen de gescheurde delen van de kam gaan rammelen. Bovendien is de stemming van die snaren erg instabiel.

Een gescheurde kam betekent bij goedkope piano meestal het einde van de piano daar restauratie erg duur is.

Gescheurde kam

Gescheurde kam

Scheur zangbodem

Een scheur in de zangbodem van uw instrument is niet zo desastreus als sommige pianotechnici doen voorkomen. Als de ribben en de kam nog goed vastzitten is een scheur zeker geen reden om een instrument total loss te verklaren. En aangezien de geluidstrillingen zich in de richting van de nerf voortplanten, zal het klankverlies meestal ook wel meevallen. Uiteraard praten we nu niet over topinstrumenten. Loszittende stempennen zorgen veel eerder voor het op de schroothoop belanden van een piano.

Onstembaar door losse stempennen

Bij het beoordelen of uw piano stembaar is kunt u allereerst afgaan op uw gehoor: als u de toetsen aanslaat en u hoort bij sommige toetsen 2 of meer tonen klinken dan kan dit erop duiden dat uw stempennen loszitten. Soms kan dit verholpen worden door de pianostemmer de pen iets dieper in het stemblok te laten slaan of een dikkere pen erin te slaan. Dit laatste is echter een vrij tijdrovend en dus kostbaar klusje. Als de stempengaten echter door ouderdom ‘uitgezakt’ zijn (zie foto) is de piano in veel gevallen onstembaar. U kunt dit herkennen aan de open ruimtes boven de stempennen.

Uitgezakte stempennen

Uitgezakte stempennen