We hebben het vaak over de toonhoogte en dat een piano niet “op de juiste toonhoogte staat”. Maar wat bedoelen we daarmee?
De toonhoogte wordt bepaald door de frequentie van de A rechts van de centrale C. In principe is deze 440 Hz. Aan de hand van deze toon wordt de rest van de piano gestemd.
Wat is het nadeel van een lagere toonhoogte?
Als je mee wilt spelen met een cd (zit vaak bij beginnersmethodes) of met Yutube dan kloppen de toonhoogtes niet en kan het behoorlijk akelig gaan klinken. Ook als je samen wilt spelen met een ander instrument wordt het lastig. Een viool, cello of gitaar kun je nog wel aanpassen aan de piano maar blaasinstrumenten laten zich meestal niet zo ver ontstemmen. Mocht u dus een oude piano willen kopen, bedenk dan goed wat u er mee wilt gaan doen. Een lagere toonhoogte is niet altijd meer op te krikken zonder ernstige problemen zoals snaarbreuk.
Een studiepedaal, ook wel moderator genoemd, is een lap vilt die u tussen de hamers en de snaren kunt schuiven zodat het pianogeluid erg gedempt wordt. Hieronder volgt een voorbeeld van hoe een montage zou kunnen. Alle piano’s zijn verschillend dus soms is enig improvisatietalent nodig. Zo monteert u een studiepedaal:
Moderator onderdelen
Stap 1
Stap 1: schroef de 2 beugels met bijgeleverde schroeven aan elkaar maar zet de schroeven nog niet vast.
Stap 2
Stap 2: maak de beugel op de juiste breedte dus van wand tot wand.
Stap 3
Stap 3: teken het schroefgaatje (A) af. Zorg dat de beugelzijkant horizontaal is en dat de afstand tussen beugel en snaren ca. 1 cm is.
Stap 4
Stap 4: dit probleem kunt u tegenkomen: het frame zit in de weg zodat de afstand tussen snaar en beugel groter is dan 1 cm.
Stap 5
Stap 5: in dit geval maakt u een blokje hout (C) en schroeft dat aan de wand zodat de beugel langs het frame kan en de afstand tussen beugel en snaren (D) ca. 1 cm wordt.
Stap 6
Stap 6: schroef de beugel vast met de bijgeleverde viltjes ertussen. De zijwand van de piano kan soms erg hard zijn zodat voorboren geen overbodige luxe is.
Stap 7
Stap 7: steek nu de kabel vanaf de onderkant aan de zijkant naar boven en zet hem aan de zijkant vast met bijgeleverd beugeltje (E). Dit gaat het makkelijkst als u het mechaniek met de hamers uit de piano verwijdert. Schroef hiertoe de doppen eraf (duidelijk te zien in stap 6), kantel het mechaniek een beetje naar voren en til het omhoog. Dit kunt u het beste even samen doen. Let erop dat u de kabel al door het gaatje van de moderatorbeugel steekt en de verstelschroef (F) alvast op de kabel zet. Hiermee regelt u aan het eind de hoogte van de beugel. Plaats het pianomechaniek weer voorzichtig terug.
Stap 8
Stap 8: zo ziet het er nu aan de onderkant uit: kabel en handel hanger er nog los bij.
Moderatorhandel
Stap 9: schroef de handel vast aan de onderkant van de piano. Let erop dat de stang van het rechter pedaal niet langs de kabel schuurt.
Stap 10
Stap 10: schroef de handel vast met schroeven (J).
Stap 11
Stap 11: nu is het een kwestie van het vilt op maat knippen. Zet de beugel naar beneden, zet het vilt even vast met wasknijpers (K) en teken het af. De dikke kant van het vilt komt aan de baskant (linkerkant), de dunne aan de diskant. Let op! Knip in eerste instantie niet te veel af! Bijknippen kan maar langer knippen niet!
Veel succes!
Hier nog een voorbeeld van wat creatief knutselwerk:
“Ik heb maar een oude gekocht, want ik moet eerst kijken of ik het leuk vind”. Deze zin hoor ik regelmatig, als ik weer eens een oude, nauwelijks stembare piano aantref, waarvan het mechaniek rammelt, de toetsen vastzitten en die klinkt alsof hij van de derde is gevallen.
Als u serieus van plan bent piano te leren spelen, koop dan geen oud barrel van de kringloop o.i.d., maar spendeer een paar hondertjes aan wat goeds. Ik trek graag de vergelijking met leren schaatsen: als u wilt leren schaatsen, koopt u dan ook bij de kringloop een paar oude, roestige Friese doorlopers? Of koopt u voor weinig geld een set redelijke noren? Zelfs als u de doorlopers ontdoet van het roest en ze slijpt, brengen ze u niet zoveel plezier als een set echte noren. Zo is het met piano’s ook: goed materiaal is het halve werk, slecht materiaal zal u altijd tegenwerken en alleen maar ergernis opleveren.
Een silent piano is een normale piano waarbij een systeem is ingebouwd om via een hoofdtelefoon te kunnen spelen, net zoals bij een elektrische piano. Er zitten sensoren onder de toetsen die zorgen voor de klank en er zit een schuif op die een balk voor de hamers schuift zodat die de snaren niet meer raken.
M.b.t. piano’s met een silent system zijn er 2 mogelijkheden:
je koopt een piano waarbij het systeem af-fabriek is ingebouwd. Het bekendste merk hierbij is Yamaha. Nadeel is dat je gebonden bent aan het model en de klank van die piano. De meeste winkels hebben weinig instrumenten met silent system in hun showroom staan.
Je koopt een ‘normaal’ instrument en laat het systeem achteraf inbouwen door een specialist. Voordeel: je kunt zelf je instrument kiezen. Nadeel: je moet checken of het instrument geschikt is voor inbouw.
Als u een piano aanschaft waarbij een aantal snaren vervangen zijn (zie foto onder), ga er dan maar vanuit dat de rest ook erg kwetsbaar is. Zeker als u de piano op originele toonhoogte wilt (a=440 Hz) is de kans dat er meer gaan breken erg groot.
Enkele snaren zijn duidelijk (slordig) vervangen. Oppassen dus.
Een hygrometer is een handig apparaatje dat de relatieve luchtvochtigheid (RLV) in de gaten houdt. Zo kunt u bepalen of u uw hydroceel moet vullen. Belangrijk is niet de RLV zelf (deze kan normaal bijv. 50% zijn) maar het verschil in RLV. Als het normaal 70% is in uw woning en tijdens vorst daalt het naar 55%, een verschil van 15%, dan is het tijd om het hydroceel te vullen.
Een scheur in de zangbodem van uw instrument is niet zo desastreus als sommige pianotechnici doen voorkomen. Als de ribben en de kam nog goed vastzitten is een scheur zeker geen reden om een instrument total loss te verklaren. En aangezien de geluidstrillingen zich in de richting van de nerf voortplanten, zal het klankverlies meestal ook wel meevallen. Uiteraard praten we nu niet over topinstrumenten. Loszittende stempennen zorgen veel eerder voor het op de schroothoop belanden van een piano.
Ik heb als pianostemmer al op heel wat pianokrukken gezeten. Enkele goede maar ook heel veel slechte. De slechte kenmerken zich door een lage aanschafprijs (ca. 70 euro incl.bezorging) en kort na de aanschaf door krakende zittingen en loszittende poten. Alles heeft z’n prijs, ook een pianokruk. Als een kruk nieuw 50 euro kost, ga er dan maar vanuit dat de fabrieksprijs ca. 10 euro of lager is. Dat kan natuurlijk nooit kwaliteit zijn. Mijn advies: koop een goede kruk, daar heb je je hele leven plezier van.
Voor kinderen wilt u dat uw kind in een groepje van 3 les krijgt met vriendjes/leeftijdgenootjes, dan kunt een muziekschool of kunstinstelling kiezen. Deze bieden voor de eerste 3 jaar bijna uitsluitend nog groepsles aan voor kinderen. Is uw kind langzaam, erg snel of verlegen, kies dan voor individueel onderwijs bij een privedocent.
Voor volwassenen Volwassenen kunnen beter gelijk een privedocent kiezen. Afgezien daarvan, dat de muziekschool erg duur is voor volwassenen, is groepsles niet iets waar volwassenen behoefte aan hebben.
Weet wat u wilt bij onderwijs aan kinderen is het belangrijk dat de docent affiniteit heeft met deze groep. Fantasie en een veilig gevoel geven zijn belangrijk. Voor volwassenen: weet wat u wilt leren. Docenten kunnen niet alles. Wilt u popliedjes spelen? Kies dan geen docent die briljant Chopin speelt.
Zorg voor studietijd Leerlingen die nooit of weinig studeren zijn demotiverend voor de docent en ook voor zich zelf. Wilt uw kind niet (meer) naar pianoles? Niet doen. Hebt u zelf geen tijd om een half uurtje per dag te oefenen? Doe het uzelf en de docent niet aan en ga niet op pianoles. Koop van het uitgespaarde geld liever een mooie piano-cd.
Een piano met bovendemper is een piano met een dempersysteem waarbij de demper boven de hamers geplaatst zijn. Deze piano’s werden voor het laatst begin 20e eeuw geproduceerd. Naar mijn mening zijn deze piano’s, uitzonderingen daargelaten, niks meer waard. Ik vergelijk ze altijd met een oude fiets met houten wielen: leuk om te zien maar in het dagelijks verkeer onbruikbaar. Mijn advies: nooit kopen met het idee erop te gaan pianospelen. Als bijzettafel? Zou kunnen. Brandhout? Dat is eigenlijk het beste doel.
